Jakubowice znajdują się w powiecie proszowickim, na północny-wschód od Krakowa. Początki osady sięgają średniowiecza: pierwsza wzmianka w dokumentach pochodzi z 1262 r. Od połowy XV w. miejscowość należała do rodu Jakubowskich herbu Topór. W XVI w. powiększyli oni swoje dobra o sąsiednie Stogniowice i około połowy stulecia wznieśli istniejący do dzisiaj dwór. W 1627 r. Jakubowice zakupili Michałowscy, a w 1663 r. dwór przeszedł na własność Franciszka Cortiniego. W latach 60. XVII w. przeprowadzony został remont budynku, którego świadectwem są inicjały (F.C. i A.G.) zamieszczone na środku nadproży parterowych okien fasady wschodniej oraz napis AN. DNI 1663 wyryty na belce stropowej w sali na pierwszym piętrze. W 1693 r. dobra jakubowickie wróciły do Michałowskich i pozostawały w ich rękach aż do okresu międzywojennego. Wówczas zakupili je Kleszczyńscy, którzy przeprowadzili remont dworu, zakończony w 1921 r. W okresie międzywojennym powstała także parterowa przybudówka od strony północnej.

DWÓR OBRONNY W JAKUBOWICACH, fot. M. Łuczak (2010) ©

Po II wojnie światowej w Jakubowicach ulokowano PGR, co doprowadziło do zaniedbania dworu i parku. W 1998 r. Kleszczyńscy odkupili dwór z parkiem, a następnie sprzedali go zaprzyjaźnionej rodzinie Rościszewskich, którzy obecnie gospodarzą w Jakubowicach.

Renesansowy dwór otoczony drzewami stoi na wzniesieniu, nieopodal drogi z Proszowic do Nowego Brzeska. To piętrowy, murowany budynek, o regularnej, kubicznej bryle, nakryty wysokim czterospadowym dachem. Od północy przylega doń parterowa przybudówka. Ozdobą zewnętrznych ścian budynku są dekoracyjne obramienia prostokątnych okien; szczególnie bogate są dwa w elewacji wschodniej, na parterze: zdobione plecionką, rozetami, panopliami i laską z owiniętą wstęgą. Wejście do dworu znajduje się w zachodniej ścianie i prowadzi do sieni ze schodami. Na wprost wejścia mieści się okazała sala reprezentacyjna nakryta sklepieniem kolebkowym, zdobionym geometryczną dekoracją stiukową wykonaną w XVII w. Umieszczenie reprezentacyjnego pomieszczenia na parterze należy w epoce renesansu do wyjątków, zwykle sale o takim przeznaczeniu sytuowano na piętrze. Przy krótszej ścianie sali znajduje się renesansowy kominek o bogatej dekoracji motywów geometrycznych oraz liści akantu. Na parterze oprócz dużej sali mieszczą się w części południowej trzy prostokątne pomieszczenia, podobnej wielkości, z drewnianymi stropami belkowymi. Według spisanego pod koniec XVII w. inwentarza budynku były to pomieszczenia kuchenne (kuchnia, izba kuchenna i sklep, czyli rodzaj spiżarni, magazynu).

Na piętro prowadzą drewniane schody wykonane w trakcie remontu w okresie dwudziestolecia międzywojennego, które zastąpiły wcześniejsze kamienne i bardziej strome. Na piętrze w części południowej (nad trzema salami parteru) znajduje się jedna duża sala (jadalna), z dwoma kamiennymi ozdobnymi portalami. Na początku XX w. sala ta była używana jako salon. W sąsiadującym z jadalnią pomieszczeniu na jednej z belek stropu wyrzeźbiona jest rozeta z datą odnowy dworu –1663 r. W północnej części piętra budynku usytuowane są dwa pomieszczenia, oba ze stropami belkowymi oraz renesansowymi, kamiennymi obramieniami okien. W większej z tych sal, po stronie wschodniej zachowała się XVI-wieczna drewniana, wbudowaną w ścianę szafka.

Tekst: B. Sanocka (2010)

Licencja CC-BY-SA 3.0