Zespół zabudowań podworskich w Bobrku

Bobrek to niewielka wieś pod Oświęcimiem, położona w dolinie rzeki Wisły. To właśnie tu, w miejscu gdzie rzeka Przemsza z nią się łączy, znajduje się tzw. punkt „0”, od którego rozpoczyna się liczenie żeglownych kilometrów Wisły. Tereny te stanowią pogranicze Małopolski i Śląska. We wczesnym średniowieczu prawdopodobnie były słabo zaludnione, a ich głównymi mieszkańcami były bobry, od których zapewne wzięła się nazwa miejscowości. Pierwsza źródłowa wzmianka o Bobrku pochodzi z 1390 roku. Warto tutaj zaznaczyć, że Bobrkiem nazywano wówczas zamek, natomiast przyległy do niego teren nazywano Bobrownikami. Warowny zamek i dobra bobreckie pozostawały własnością rodu Ligęzów przez ponad 200 lat, aż do bezpotomnej śmierci Mikołaja Spytki Ligęzy, ostatniego przedstawiciela bobreckiej linii Ligęzów.
Podczas wojen szwedzkich zamek został spalony przez Szwedów, którzy wcześniej w nim stacjonowali. Musiał jednak zostać ponownie odbudowany.

ZESPÓŁ ZABUDOWAŃ PODWORSKICH W BOBRKU, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2014) CC BY SA 3.0

Kolejnymi właścicielami Bobrka około 1680 roku zostali Wielopolscy. W roku 1772 bobrecki zamek stał się jednym z ośrodków oporu stawianego wojskom rosyjskim przez konfederatów barskich. Pod koniec XVIII wieku zamek rozebrano, a na jego miejscu wzniesiono pałac. W tym czasie z inicjatywy hrabiny Teresy Wielopolskiej rozbudowano cały bobrecki majątek. Powstał wówczas okazały drewniany spichlerz (widnieje na nim data 1779) i murowany budynek czworaków (data 1782 została wyryta na sosrębie), które przetrwały do obecnych czasów. Także z inicjatywy Wielopolskiej powstał plan budowy bobreckiego kościoła, plebanii i cmentarza (1780). Kościół został poświęcony w 1804 roku, już za bytności tu nowych właścicieli dóbr, rodziny Potulickich. Z 1880 roku natomiast pochodzi wzmianka w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego o pięknym pałacu i ogrodzie w Bobrku, kiedy to z kolei właścicielami dóbr byli już Ogińscy.
W okresie zaborów na rzeczce Przemszy przebiegała granica zaborów austriackiego i pruskiego, dobra bobreckie weszły w skład Galicji.

Ostatnim przedwojennym właścicielem Bobrka był w latach 1914–1939 książę Adam Zygmunt Sapieha. Podczas wojny w pałacu stacjonowali Niemcy.

W 1945 roku nastąpiła parcelacja majątku Bobrek. Odtąd rozpoczął się powolny okres dewastacji założenia. Pałac i oficynę najpierw zajęła szkoła specjalna, a od 1974 roku przedszkole, budynki gospodarcze zaś przejęła Administracja Lasów Państwowych. W 1979 roku pałac uległ częściowemu pożarowi, opustoszały niszczał. Gmina Chełmek przejęła go w 1983 roku i wraz z otaczającym go parkiem sprzedała Ziyadowi Raoofowi, prywatnemu inwestorowi, który obecnie remontuje pałac z zamiarem otwarcia tu centrum konferencyjnego.

Na terenie zabytkowych czworaków dziś mieści się prywatny skansen Państwa Klimowiczów. Dzięki ich kolekcjonerskiej pasji w czworakach swój dom odnalazło wiele przedmiotów, których funkcji nieraz już nawet nie pamiętamy.


Autor: Paulina Kasprzycka, Joanna Nowostawska-Gyalókay, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie (2015)

Licencja CC-BY-SA 3.0

Zespół zabudowań podworskich w Bobrku

Hebda H., W widłach Wisły i Przemszy, cykl art. w „Echu Chełmka” 2003–2005.

Maroszek P., Obraźnicy-drzeworytnicy z Bobrka, „Echo Chełmka” 2014, nr 3–4.

Opowieści Doliny Soły, cz. 2: O bohaterskim koniu i inne opowieści z Bobrka, https://www.youtube.com/watch?v=KdRbSHXWhVI&feature=share (dostęp: styczeń 2015).

Skoczeń-Marchewka B., Wybrane zagadnienia sztuki ludowej Ziemi Chrzanowskiej, w: Dziedzictwo Krakowiaków Zachodnich i pogranicza krakowsko-śląskiego, Chrzanów 2010.

Wąsowicz H., Chronologia średniowieczna, Lublin 2013.

Zajdler L., Dzieje zegara, Warszawa 1977.

Zespół zabudowań podworskich w Bobrku

Informacje praktyczne

Dostępność:

ograniczona dostępność

Dane teleadresowe:

adres: ul. Nadwiślańska 5, Bobrek

gmina: Bobrek

powiat: oświęcimski

GPS: N: 50° 4’ 0” E: 19° 15’ 31”

gospodarz: Rodzina Klimowiczów

www: brak

e-mail: brak

telefon: 602 527 208 lub 694 210 747

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności