Pałac Wielopolskich w Krakowie

Rozległe zabudowania pomiędzy ul. Poselską, klasztorem oo. Franciszkanów oraz placem Wszystkich Świętych, nazywane pałacem Wielopolskich, są od półtora wieku siedzibą władz Miasta Krakowa.

PAŁAC WIELOPOLSKICH W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2002) CC BY SA 3.0

Pierwszy pałac w tym miejscu wzniósł hetman Jan Tarnowski w 1. poł. XVI w. Była to okazała, renesansowa siedziba miejska, której część murów zachowała się do dzisiaj we wschodnim skrzydle budynku. W 1561 r. pałac przeszedł w ręce Ostrogskich, a później Zamoyskich. Od poł. XVII do poł. XIX w. właścicielami budynku była rodzina Wielopolskich. Dokonali oni przebudowy, z której pozostała reprezentacyjna sień, tunelowa klatka schodowa oraz sklepienia i kamienne portale na parterze budynku.

Podczas wielkiego pożaru Krakowa w 1850 r. pałac spłonął i został przez Wielopolskich sprzedany. Kolejni właściciele przeprowadzili prace remontowe i budowlane, w trakcie których m.in. przekształcono dawną elewację tylną w fasadę, gdyż wytyczono przed nią nowy plac po zburzonym, średniowiecznym kościele pw. Wszystkich Świętych. W 1864 r. miasto zakupiło budynek i przeprowadziło jego gruntowny remont. Prace prowadzone były przez budowniczego Pawła Barańskiego, a wnętrza i ich wyposażenie zaprojektował Filip Pokutyński. Reprezentacyjne wejście umieszczono od strony pl. Wszystkich Świętych, na parterze zlokalizowano biura magistratu i gabinety prezydenckie, a salę balową na drugim piętrze przekształcono w salę posiedzeń Rady Miasta.

Już pod koniec XIX w. zabudowania magistratu stały się zbyt ciasne i podjęto decyzję o jego rozbudowie. Zakupiono sąsiadujący z pałacem teren i wyburzono część zabudowań przy ul. Poselskiej. Na tym miejscu w latach 1906-1913 architekt Jan Rzymkowski zaprojektował i wzniósł najpierw skrzydło zachodnie, a później południowe i wschodnie magistratu. Eklektyczne i malownicze budynki wzbogacił architekt „cytatami” z historycznej zabudowy Krakowa. Wewnątrz zaprojektował reprezentacyjny, dwukondygnacyjny hall nakryty pseudokopułą z ażurowych, złoconych liści lauru.
Po pożarze w 1926 r. sala posiedzeń otrzymała nowy wystrój w stylu zmodernizowanego klasycyzmu. Jego głównym elementem jest fryz podstropowy autorstwa Jana Bukowskiego z portretami prezydentów Krakowa oraz łacińskimi nazwami cnót obywatelskich.

Tekst: Barbara Sanocka, maj 2008

Licencja CC-BY-SA 3.0

Pałac Wielopolskich w Krakowie

Pałac Wielopolskich w Krakowie i jego dawna dekoracya malarska
Autor: Stanisław Tomkowicz
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. XVIII: 1917, s. 1-28

Pałac Wielopolskich w Krakowie i jego dawna dekoracya malarska
Autor: Stanisław Tomkowicz
Wydawnictwo: [odbitka z Rocznika Krakowskiego]
Miejsce wydania: Kraków, 1918

Prace konserwatorskie prowadzone w gmachu magistratu przy Placu Wszystkich Świętych 3/4 w latach 1990-2006: wybór
Autor: Irena Palca
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, red.  Halina Rojkowska-Tasak, wyd. nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007

Magistrat z duchem: Krakowskie pałace
Autor: Marek Lovell
Publikowany: Dziennik Polski, nr 111, R. 2000

Prowincjonalny królewski Kraków: Pałac Wielopolskich i jego lokatorzy
Autor: Marek Lovell
Publikowany: Dziennik Polski, nr 173, R. 1998

Na początku był Dietl: Pałac Wielopolskich i jego lokatorzy
Autor: Marek Lovell
Publikowany: Dziennik Polski, nr 179, R. 01.08 – 02.08. 1998

Kraków w latach 1796-1918
Autor: Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie [Seria: Dzieje Krakowa. Tom 3]
Miejsce wydania: Kraków, 1979

Przemiany architektury krakowskiej w połowie XIX wieku
Autor: Zbigniew Jan Białkiewicz
Wydawnictwo: Politechnika Krakowska
Miejsce wydania: Kraków, 1994

Kraków osobliwy
Autor: Jan Adamczewski
Wydawnictwo: Skrzet
Miejsce wydania: Kraków, 1996

Przebudowa Pałacu Wielopolskich na siedzibę krakowskiego magistratu
Autor: Paweł Dettloff
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa, Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, red. Helena Rojkowska-Tasak, nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007

Koncepcje i dzieje powstania wschodniego portalu wejściowego siedziby krakowskiego magistratu
Autor: Paweł Dettloff
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, red. Halina Rojkowska-Tasak, nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007

Wielka rozbudowa krakowskiego magistratu, 1906-1913
Autor: Barbara Zbroja
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, red. Halina Rojkowska-Tasak,  nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007,  s. 177 – 208, il.

Fryz i pruski błękit: gabinety z lekkim opóźnieniem
Autor: (GEG)
Publikowany: Dziennik Polski, nr 280, R. 1997

Odbudowa magistrackiej sali posiedzeń 1926-1928
Autor: Barbara Zbroja
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa, Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, red. Halina Rojkowska-Tasak, nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007, s. 209-235, il.

Wokół kolekcji wizerunków władców z sali portretowej magistratu krakowskiego
Autor: Danuta Radwan
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Wydanie Jubileuszowe z okazji 750-lecia lokacji miasta Krakowa, red. tomu Halina Rojkowska-Tasak, (Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI), nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007

Co kryją mury magistratu krakowskiego
Autor: Waldemar Niewalda, Halina Rojkowska
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, (red.) Halina Rojkowska-Tasak, nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo Czuwajmy, Kraków, 2007, s. 333-378

Fasada magistratu od ul. Poselskiej heraldycznym opisem
Red.: Genowefa Zań-Ograbek
Wydawnictwo: „Czuwajmy”
Miejsce wydania: Kraków, 2007

Skarby magistrackich piwnic
Autor: (GEG)
Publikowany: Dziennik Polski, nr 8, R. 1998

Konserwatorzy zamiast radnych
Autor: (J.ŚW.)
Publikowany: Dziennik Polski, nr 168, R. 1996

Badania archeologiczne na terenie zabudowań Urzędu Miasta Krakowa. Siedziby władz miasta Krakowa
Autor: Emil Zaitz, Michał Zaitz
Publikowany: Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, red.  Halina Rojkowska- Tasak, wyd. Czuwajmy, nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Kraków, 2007,  s. 297 i n.

Pałace miejskie Krakowa pierwszej połowy XIX w.
Autor: Waldemar Komorowski
Publikowany: Teki Krakowskie, nr XIII, R. 2001

Kraków: Stare Miasto z Wawelem, Kazimierz i Stradom
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Sport i Turystyka
Miejsce wydania: Warszawa, 1991

IV Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego 14-15 września
Publikowany: Dziennik Polski, nr 213, R. 2002

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : PWN
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1993

Historia i architektura Krakowa w zarysie
Autor: Jacek Purchla, Marcin Fabiański
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Miejsce wydania: Kraków, 2001

Kraków na starej fotografii
Autor: Wanda Mossakowska, Anna Zeńczak
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Miejsce wydania: Kraków, 1984

Śladami Młodej Polski. Secesja w Krakowie i okolicach. Przewodnik
Autor: Teresa Sobieska, Krystyna Sobieska, Genevieve Blondiau
Wydawnictwo: Iere Edition
Miejsce wydania: Kraków, 2002

Kraków: przewodnik historyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie
Miejsce wydania: Wrocław, 1997

Ulicami Krakowa
Autor: Jerzy Kossowski, Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Artystyczno- Graficzne
Miejsce wydania: Kraków, 1968

Encyklopedia Krakowa
Red. :  red,. prowadzący Henryk Stachowski ; aut. Elżbieta Adamczyk [et al.]
Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. – XIV, [2], 1135, [1] s. : il. ; 30 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 2000

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Jak powstał nowoczesny Kraków. Studia nad rozwojem budowlanym miasta w okresie autonomii galicyjskiej
Autor : Jacek Purchla
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie . – Wyd. 2 przejrz. i uzup. -, 1990. – 143, [4] s., [96] s. tabl. : fot., pl. ; 25 cm.
Miejsce wydania : Kraków, 1990

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000

Zwiedzamy Kraków: przewodnik turystyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PTTK „Kraj”
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1989

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo :  [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1993

Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo :  „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991

Duchy polskie czyli krótki przewodnik po nawiedzanych zamkach, dworach i pałacach
Autor: Bogna Wernichowska, Maciej Kozłowski
Wydawnictwo: PTTK “Kraj”
Miejsce wydania: Warszawa, 1983.

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności